11 juli 2024: Welk Vlaanderen en Brussel willen wij?
11 juli boodschap van Peter De Wilde, nationaal voorzitter van Davidsfonds vzw
Naar aanleiding van de Vlaamse feestdag doet Peter De Wilde, onze nationale voorzitter, een oproep om een actieve rol te spelen in het vormgeven van onze toekomst.
Welk Vlaanderen en Brussel willen wij?
11 juli 2024, de Feestdag van de Vlaamse Gemeenschap, markeert dit jaar geen gewone viering. De spanningen voor, tijdens en na de verkiezingen van 9 juni waren intens – en de kans is groot dat ze intens blijven in aanloop naar de volgende verkiezingen van oktober. Politiek is een georganiseerde uitwisseling van meningen, en hoewel Davidsfonds zich doorgaans onthoudt van politieke betrokkenheid, kunnen en mogen wij niet nalaten onze visie te delen, zeker niet over een onderwerp dat de afgelopen en komende weken, maanden en jaren de gemoederen blijft beroeren. Ik heb het over de toekomst van Vlaanderen en Brussel. En de kernvraag die ons allen bezighoudt: welk Vlaanderen en Brussel willen wij? Welk cultureel-maatschappelijk project verdient onze gezamenlijke inspanning? Waar willen wij Vlaanderen naartoe leiden? Waarop mogen, willen en kunnen wij trots zijn? Wat moet behouden blijven en wat kan veranderen?
Heruitvinden en zelf vormgeven
Davidsfonds heeft recht van spreken. Want wij werken al bijna 150 jaar vanuit onze Vlaamse en christelijke wortels onvermoeibaar mee aan de opbouw van Vlaanderen. Ons project is verre van voltooid – per definitie niet, want ‘samen cultuur maken en beleven’ is een voortdurend proces. Sinds 1875 hebben wij onafgebroken bijgedragen aan de culturele ontvoogding en bloei, en onze visie en inzet zijn door de jaren heen alleen maar sterker geworden. Wij staan op de schouders van de culturele giganten die ons voorgingen in Vlaanderen en Brussel, en wij hopen dat de generaties na ons met trots op onze schouders zullen staan of minstens in onze voetsporen zullen treden.
Het Vlaanderen en Brussel van anderhalve eeuw geleden zijn niet dezelfde als de regio’s van vandaag. Wat waardevol was, hebben wij zoveel mogelijk in ere gehouden. Wie veilig vooruit wil, kijkt ook achterom. Maar de antwoorden van weleer zijn niet voldoende voor de vragen en uitdagingen van vandaag. Gelukkig maar, want dat is vooruitgang. Verandering, zoals wij bij Davidsfonds weten, betekent soms vooruitgang en soms een stap terug. Wij schuwen daarbij dogma’s en durven kritische vragen te stellen.
Het werkwoord ‘heruitvinden’ mag dan krachtig klinken, het is hier zeker gepast. Net zoals wij decennialang veerkrachtig en relevant waren, is het nu onze gezamenlijke taak om een nieuw toekomstplan te ontwerpen. Wij moeten antwoorden bieden op de fundamentele vraag: welk soort Vlaanderen willen wij, en welk soort Vlaanderen denken wij nodig te hebben in de toekomst? Het Vlaanderen dat wij wensen en dat wij voor de toekomst nodig achten, kunnen wij grotendeels zelf vormgeven. Davidsfondsers zijn geen passieve toeschouwers; wij zijn actieve bouwers. Iedereen die mij een beetje kent, weet wellicht welk soort Vlaanderen ik voor ogen heb. Maar ik erken ook dat ik niet de enige waarheid in pacht heb. In mijn Vlaanderen is ruimte voor diverse stemmen. Wat is anders het nut van een ledenvereniging zoals de onze?
In deze zoektocht moeten we echter waakzaam zijn voor de valse beloften van zowel het extreemrechtse als het extreemlinkse gedachtengoed. Zij bieden vaak simplistische oplossingen voor complexe problemen, met beloftes die in de praktijk onhaalbaar of zelfs gevaarlijk zijn. Extreemrechts schildert een exclusief en bekrompen Vlaanderen en misbruikt gestolen symbolen als Vlaams behang, terwijl extreemlinks droomt van utopieën die het daglicht van de realiteit niet kunnen verdragen. Beide extremen bedreigen het inclusieve Vlaanderen dat wij nastreven – één gedeelde gemeenschap die als een volwaardige, soevereine natie en gewortelde democratie de diversiteit omarmt, de solidariteit bevordert en de samenhorigheid versterkt.
Davidsfonds als kompas
Het belang van een sociaal-culturele vereniging zoals Davidsfonds kan in deze context niet genoeg worden benadrukt. Wij bewaken en versterken de soevereiniteit van Vlaanderen door onze culturele wortels te voeden en onze identiteit te versterken. Onze evenementen, publicaties, projecten en culturele jaarprogramma’s brengen mensen samen, stimuleren kritische reflectie en dragen bij aan een gedeeld gevoel van gemeenschap. In tijden van politieke onrust en maatschappelijke verandering bieden wij een kompas. Door het bevorderen van cultuur, educatie en gemeenschapszin dragen wij bij aan een Vlaanderen dat zelfbewust en weerbaar is, een Vlaanderen dat zijn plaats in de wereld met trots en vertrouwen inneemt.
Daarbij vinden we inspiratie in de oude Davidsfonds-leuze die zovele miljoenen boekenkaften en honderden vaandels siert: “voor Godsdienst, Taal en Vaderland”.
Onder Godsdienst verstaan wij vandaag de waarden ontsproten aan het Christendom, en dat zijn ook de verlichtingswaarden waarop we onze Westerse democratie hebben gebouwd. Vandaag zoeken velen inspiratie in allerlei new-age-achtige filosofietjes, Oosterse wijsheden of de denkbeeldige vrijheid van het nihilisme; zoals het spreekwoord zegt, een maatschappij die stopt met geloven in God, gelooft uiteindelijk eender wat. Het loont de moeite om op ontdekking te gaan in onze rijke geestesgeschiedenis en het denkwerk of de mystieke blik te ontdekken van zovele generaties Vlamingen: je zal snel merken dat geloven in God zich vandaag in de Vlaamse cultuurgemeenschap vertaalt in principes zoals naastenliefde (vandaag solidariteit genoemd), het geloof in een betere wereld voor iedereen zonder onderscheid in ras, geslacht of levenswijze; eerlijkheid, respect voor ouderen, voor het leven, voor eenieders bezit. Waarden die je terugvindt in de Bergrede en in het werk van 2000 jaar Westers denkwerk. Davidsfonds wil die waarden koesteren, hun wortels opnieuw laten ontdekken en op basis ervan meebouwen een beter Vlaanderen.
“Vaderland” in de triade van de Davidsfondsleuze betekent vandaag dat we Vlaanderen, onze thuis op deze wereldbol, willen koesteren als een florerende plek, waar het goed is te wonen, te werken, te ondernemen, te studeren. Een plek die mensen willen bezoeken omdat ze voelen dat wij, als gulle gastheren- en vrouwen, er van houden en ze willen delen. Een rijke geschiedenis van baanbrekend vakmanschap die ons Van Eyck, Bruegel en Rubens bracht. Een springlevend Vlaams vernuft, dat ons koppig verzet tegen het immer wassende water verklaart, onze eigenzinnige blik op mens en planeet die spreekt uit de werken van Vesalius, Mercator, Dodoens en Stevin en die voortwerkt in onze wereldwijde reputatie voor wetenschappelijke vernieuwing, van onze medische autoriteiten over onze baggeraars tot onze satellietbouwers.
Het derde element uit onze leuze, “taal”, is het bindmiddel van onze samenleving en de krachtigste motor om een betere en meer samenhangende samenleving te creëren. Een gedeelde taal, het Nederlands, betekent een stevig fundament voor onze democratie, een schepper van gelijke kansen en een gedeelde trots op wie we willen zijn. Je via taal willen verbinden is belangrijk, en nooit vrijblijvend. Op zovele plekken in Vlaanderen en in onze hoofdstad, moeten we blijven benadrukken dat het Nederlands niet zomaar een instructietaal is die je helpt bij de bank of de bakker, maar de expressie van de uitnodiging én de wil om er bij te horen. In die zin moeten we mensen die in Vlaanderen een toekomst willen opbouwen, helpen om onze taal te bemeesteren: en dat doen we niet door het installeren van een eeuwigdurende hangmat zoals de taalfaciliteiten. Voor Davidsfonds moeten die faciliteiten zo snel mogelijk op de schop.
Het voortouw nemen en rekenschap eisen
We mogen niet naïef of gemakzuchtig zijn en rekenen op politici en de politiek; integendeel, we moeten zélf het voortouw nemen en ervoor zorgen dat wij de politiek voeden en dat de politiek aan ons rekenschap geeft.Het is aan ons, als burgers en als leden van verenigingen zoals Davidsfonds, om een actieve rol te spelen in het vormgeven van onze toekomst en ervoor te zorgen dat onze stem wordt gehoord. Het belangrijkste niveau daarvoor is het lokale niveau, dicht bij eenieder van ons. Chesterton zei “You should be able to keep your politicians close enough to be able to kick them”. Dat betekent onder andere het versterken van de lokale economie door bv. werkgelegenheid in eigen streek, de mogelijkheid om je eigen woning te verwerven, om de veiligheid van eenieder te garanderen, om te bouwen aan een verbindende regionale identiteit. Daarmee is de inzet van de komende lokale verkiezingen duidelijk.
15x een oproep om Vlaanderen lief te hebben
Davidsfonds draagt daartoe het zijne bij. De komende maanden werken we aan de springplank richting onze 150ste verjaardag, door samen Vlaanderen en Brussel te benaderen vanuit 15 vensters, 15 dimensies waarin Davidsfonds een wezenlijk verschil maakt. Je mag het roerend eens, maar ook grondig oneens zijn met de vijftien visies. Nogmaals: ook botsende gedachten kunnen de geest prikkelen en het georganiseerde meningsverschil vormt trouwens de kern van onze Westerse democratie. Wel is zeker dat zonder Davidsfonds Vlaanderen én Brussel er anders zouden uitzien. Davidsfonds doet er toe, onze afdelingen doen er toe, de inzet van onze lokale vrijwilligers doet er toe. En dat moeten we zo houden.
Onze vijftien vensters zijn geen thema’s voor reactionaire knorpotten (sommige zaken waren vroeger echt beter, maar wat hebben wij aan die wetenschap?). Deze vensters zijn opstapjes om van de plek die wij delen een betere plaats te maken voor onszelf en voor toekomstige generaties. Wie ons ledenmagazine Het Accent leest, herkent deze vensters wellicht. De komende maanden zullen wij samen onderzoeken hoe wij van Vlaanderen en Brussel een kritische, leergierige, gedeelde, gewortelde, gekoesterde, hartverwarmende, aanstekelijke, ondernemende, begeesterende, inventieve, genereuze, uitbundige, enthousiaste, gastvrije en toekomstgerichte plek kunnen maken.
Elk van deze vijftien kenmerken is een uitnodiging om Vlaanderen lief te hebben. Uiteindelijk draait het daarom, ondanks alle meningsverschillen. Het is tijd om een keuze te maken: welk Vlaanderen willen wij, en wie heeft de moed om ervoor te vechten?
Ik dank u.
