"Ik ben een gulzige consument"
Joke Emmers geeft graag cultuur cadeau
De Whatsapp-groep waarin ze met vrienden suggesties voor theater deelt, staat regelmatig roodgloeiend. Haar vriend schonk ze onlangs de tekst van een toneelstuk dat haar raakte. Het zijn maar een paar voorbeelden die de culturele vrijgevigheid van theatermaker en actrice Joke Emmers illustreren. “Wat mij roert, deel ik graag met anderen”, zegt ze daarover. “Door bijvoorbeeld over theater van gedachten te wisselen, blijft nog iets voortleven van wat eindigt als acteurs het podium verlaten.”
We treffen Joke tijdens een snelle pauze tussen twee repetities voor Woody, een voorstelling van haar theatergezelschap Woodman. “Het is onze vierde productie intussen – elke twee jaar steken we een voorstelling in elkaar. De grote vraag van het huidige stuk is waar de passie uit onze twintiger jaren naartoe is nu we dertigers zijn. Hoe zijn we verzeild geraakt in het scenario huisje-boompje-gasrekening? Hoe kunnen we ons opnieuw laten inspireren? Woody is een ode aan de romantiek die we onderweg naar het volwassen worden verloren zijn. We hopen alle vijf (Joke en haar collega-acteurs Evelien Bosmans, Thomas Janssens, Matthias Meersman en Tanya Zabarylo, red.) het publiek met hernieuwde passie naar huis te sturen.”
Je bent tegenwoordig voornamelijk bezig met cultuur produceren. Begeef je je soms ook aan de andere kant, als consument?
“Oh ja, zeer zeker. Ik vind niets zaliger dan in een zaal zitten, het licht boven het publiek zien uitgaan en het podium zien oplichten. Ik verdwijn graag in de verhalen en werelden die anderen creëren. Al is het soms een valkuil, hoor, als maker naar het werk van anderen kijken. Ik beleef cultuur met een extra bril op: ‘hoe hangen de lichten hier? Welke filters zijn gebruikt? Amai, dat decor is wel heel chic, hoe hebben ze dat in elkaar gestoken?’ Het is soms moeilijk om die gedachtestroom af te zetten, maar ik probeer het wel, want het belet me om me honderd procent te laten meeslepen in wat op het podium gebeurt.”
“Ik ben een gulzige consument. Maandelijks probeer ik minstens drie voorstellingen te zien, ook al is het druk. Door te kijken naar anderen leer je niet alleen je eigen smaak beter kennen, je interesseveld verruimt er ook door. Als ik zelf in een publiek zit, verwacht ik niet per se grootse dingen. Hoor ik vijf mooie zinnen waarover ik nog een paar weken kan nadenken, dan ben ik tevreden. Via Sweat Baby Sweat van Jan Martens, bijvoorbeeld, leerde ik de minimalistische muziek van Amerikaanse singer-songwriter Cat Power kennen – Jan gebruikte een strofe uit een van haar nummers in het stuk. Zoiets kleins maakt het voor mij al de moeite om naar de voorstelling te zijn geweest. En soms is het iets groters. Toen ik een voorstelling over Jean-Paul Sartre en Simone De Beauvoir zag, bleven drie van hun overtuigingen hangen: een open relatie moet kunnen bestaan, vermijd jaloezie en maak alles bespreekbaar. Zulke ideeën gooi ik graag in mijn vriendengroep. Hoe kijken mijn vrienden daarnaar? Waarom? Interessant toch om elkaar via cultuur beter te leren kennen? Vaak schrijf ik na een voorstelling de zinnen of ideeën op die ik niet wil vergeten. Omdat ik zo geroerd was door de voorstelling over Sartre en De Beauvoir, heb ik zelfs de theatertekst gekocht en aan mijn lief gegeven. Dan kunnen we samen discussiëren over de ideeën die in de voorstelling naar voren kwamen – kinderen krijgen, de betekenis van vrijheid... Op die manier wordt cultuur iets van meerdere mensen, en niet meer van mij alleen.”
“Theater zal altijd mijn ankerpunt blijven. Als producent én als consument”
Door cultuur te schenken of met anderen te delen, blijft die nog even voortleven na je eigen ervaring. Is dat noodzakelijk voor jou om van een waardevolle ervaring te kunnen spreken?
“Niet per se. Dat ik inzichten kan meenemen, vind ik een pluspunt, maar het is geen must. De kracht van theater is net dat het verdwijnt, dat het tijdelijk is. Soms wordt die vergankelijkheid op een artificiële manier tegengewerkt, door een voorstelling op te nemen... of door een theatertekst te kopen (lacht), maar in se is het net waardevol dat je theater alleen à la minute kan beleven. Enkel daar, op dat moment, geven acteurs samen met het publiek de avond vorm. Tussen minuut één en pakweg honderdtwintig probeer je als speler de mensen in de zaal mee te trekken in een verhaal. Soms lukt dat gemakkelijk, soms moet je twee uur lang alles geven om een publiek te overtuigen. Da’s allemaal oké.”
Hoe anders is die ervaring voor jou als je voor tv werkt?
“De directe respons van een publiek ontbreekt bij tv volledig. Een theatervoorstelling bestaat bij gratie van het publiek. Zo kan een voorstelling ook groeien – hoe je een première en een laatste voorstelling neerzet, is bijvoorbeeld niet met elkaar te vergelijken. Bij televisie of film is dat anders, dat zijn veel vluchtigere media. Het voordeel daar is dat je bereik veel groter is. Het gevolg daarvan is dat iedereen je werk in andere omstandigheden beleeft, in tegenstelling tot die ene locatie – de theaterzaal – bij een toneelstuk. Voor tv spelen houdt ook in dat meer mensen een mening hebben over je werk, maar het grote voordeel van tv is tegelijk dat je die mening niet per se hoeft te horen. (lacht) Het vluchtige van televisiewerk is een fijne afwisseling met de traagheid van een theaterproces, maar theater zal altijd mijn ankerpunt blijven. Als producent én als consument.”
Vind je ook cultuur in het dagelijkse leven?
“Natuurlijk. Een poster met een fantastisch grafisch ontwerp in een grauwe straat zien hangen is ook cultuur voor mij. Of een logo waarover is nagedacht. In Antwerpen kan je een wandeling volgen die je langs verschillende voetschrapers leidt, die artieste Elke Lemmens telkens van mini-taferelen voorzag. Van zoiets kan ik heel gelukkig worden, want het is voor iedereen toegankelijk. Of een muzikant die het beste van zichzelf geeft op de Meir en naar wie vijf mensen staan te luisteren, daar krijg ik het warm van. En er is ook nog de Whatsapp-groep met vrienden, waarin ik tips deel over theatervoorstellingen die ik zelf goed vind of die goed onthaald worden. Opnieuw theater, ik weet het! Maar niets mooiers dan mensen die samen met mij die liefde willen ontdekken.”
