"Het is tegenwoordig 'in' om bluegrass te spelen"
Thierry Schoysman in gesprek met Johan Heldenbergh
The Broken Circle Breakdown heeft in 2012 zeker zijn sporen nagelaten, zowel in de filmwereld als op muzikaal gebied. Thierry Schoysman, banjo- en mandolinespeler bij o.a. de bluegrass-band Rawhide, treedt in gesprek met de schrijver en hoofdrolspeler van het theaterstuk, Johan Heldenbergh.
Thierry is actief als banjo- en mandolinespeler bij o.a. de bluegrassformatie Rawhide. Samen met enkele kompanen van Rawhide vormt hij de band die live zal deelnemen aan de nieuwe opvoeringen van het toneelstuk ‘The Broken Circle Breakdown’, met Roel Vanderstukken en Lize Feryn in de hoofdrollen.
Rawhide werd geïnterviewd door een jeugd persbureau dat verslag deed van bluegrass-bands in België. Johan Heldenbergh, die de mannelijke hoofdrol in de film speelt en het stuk samen met Mieke Dobbels geschreven heeft, vond wat tijd in zijn drukke agenda voor een paar vragen.
Een Bluegrass-explosie in België
Ken je veel films waarin muzikanten als Bill Monroe, J.D. Crowe en Tony Rice worden vernoemd? Wel, hier is er één: de veelbesproken kaskraker 'The Broken Circle Breakdown'. Na de lancering in de Belgische bioscopen in oktober 2012, werd het meteen de best verkochte film van het jaar.
De film toont een dramatisch liefdesverhaal waarin het hoofdpersonage een banjospeler is in een bluegrass-band. Hij ontmoet een levenslustige vrouw en zij sluit zich al snel aan bij de band als zangeres. Op het toppunt van hun geluk slaat het noodlot echter toe. De jonge dochter van het koppel wordt slachtoffer van kanker.
De muziek die in de film te horen is, is een mix van bluegrass en akoestische country. Acteurs Johan Heldenbergh en Veerle Baetens brengen het live, samen met enkele andere muzikanten. Na hun uitverkochte tournees komt de soundtrack bovenaan de hitlijsten te staan en pronkt het nummer 'If I needed you' wekenlang op nummer 1 in de top 30. Het woord 'bluegrass', dat hier slechts bekend was bij een handjevol mensen, wordt plotseling genoemd in alle nationale media. Het is tegenwoordig ‘in’ om bluegrass te spelen.
De film is gebaseerd op een toneelstuk dat je een paar jaar geleden hebt geschreven. Kun je daar iets over vertellen?
Het idee van Mieke Dobbels en mijzelf was om een toneelstuk te schrijven waarin we zouden zingen. Op de toneelschool was ik altijd heel zenuwachtig als ik moest zingen. (lacht) Ik wilde nu iets schrijven over de polarisatie in religie, iets dat me bij momenten toch bang maakt. Maar eigenlijk was dat gewoon een goede smoes om iets met bluegrass te doen.
De stijl is als een zwarte spiegel. Je doet het tegenovergestelde van wat je zegt, en dat werkt zeer efficiënt. Teksten als "moeder is niet dood, ze wacht op Jezus..." passen daar perfect in. We zijn daarom op zoek gegaan naar het meest droevige verhaal mogelijk, en kwamen uit bij mensen die hun kind aan kanker hadden verloren.
De muziek heeft daarin een dubbele functie: het geeft het publiek wat rust tussen al dat drama, maar tegelijkertijd versterkt het alle emoties. De schoonheid van bluegrass is de eenvoud: emotionele teksten op de maat, zonder glimlach. En natuurlijk de virtuositeit.
Met de band wilde ik het ritme in het begin stabiel houden. Maar wanneer Bert Van Bortel een solo neemt op de mandoline, versnelt hij het net een beetje en dat geeft zo'n boost aan de muziek.
Hoe ben je bij bluegrass en de banjo gekomen?
Mijn eerste liefde was eigenlijk punk, maar ik ontdekte rootsmuziek via Nick Cave. Ik luisterde ook naar Bruce Springsteen, Bob Dylan, singer-songwriters en new wave. Voor een ander toneelstuk kocht ik een goedkope mandoline en deed wat onderzoek naar hoe je die net moest bespelen. Maar in plaats van Vivaldi te vinden zoals ik had verwacht, ontdekte ik bluegrass. Dat was voor mij een thuiskomst. Bluegrass bleek de muziek te zijn waar ik al die jaren naartoe groeide. Het paste allemaal in elkaar. En de banjo fungeerde dan als het punk-element. Het geeft me een authentiek, tijdloos gevoel.
Je was ongeveer 40 jaar toen je begon met de banjo. Het is niet vanzelfsprekend om op die leeftijd nog met een nieuw instrument te beginnen.
Ik kon toen maar een paar akkoorden op de gitaar tokkelen, dus ik begon min of meer vanaf nul. Ik zat in een soort midlife crisis. De banjo leren is wat ik wilde. En omdat ik klaar moest zijn voor het toneelstuk, oefende ik ongeveer 2 uur per dag. Ik had ook een goed boek waarin het stap voor stap werd uitgelegd.
De film en de soundtrack zijn allebei een hit geworden.
Het is een enorm succes. Meer dan 300.000 kijkers. En de soundtrack is sinds 5 weken de best verkochte op iTunes. "If I needed you" stond lange tijd op nummer één in de hitlijst.
Maar ik heb een vraag voor jou. Is het niet frustrerend voor muzikanten zoals jij, die al heel lang bluegrass spelen en promoten, dat plotseling een paar gasten alle krediet krijgen?
Ik kan gewoon jaloers zijn op jou. Of ik kan erg blij zijn met de enorme aandacht die bluegrass dankzij jou krijgt. Hopelijk blijft een deel van die aandacht door nieuwe, jonge mensen te introduceren tot bluegrass. Een andere band waar ik bij zit, Sons of Navarone, heeft onlangs een aantal nieuwe optredenvoorstellen ontvangen van culturele centra - puur omdat we muziek spelen die gelijkaardig is aan dat van de 'Broken Circle'.
Ik ben echt blij en trots dat ik mijn muzieksmaak in het toneelstuk - en nu in de film - heb mogen weven, en dankbaar voor alle aandacht die bluegrass nu krijgt.
Ik ben je dankbaar als ambassadeur voor bluegrass. Maar hoeveel van deze aandacht voor de stijl is blijvend?
Een paar dagen geleden kwam er een jongeman naar me toe en zei dat hij een banjo had gekocht vanwege mij... Op dit moment is het een groot feest. Maar op een dag zal er een tegenreactie komen van de intellectueel-culturele wereld. Ze zullen weer negatief praten. Maar op dit moment kunnen ze niets doen.
De tour van de Broken Circle band was helemaal uitverkocht. Hoeveel van deze mensen kwamen voor de muziek en hoeveel kwamen er om acteurs Veerle Baetens en Johan Heldenbergh te zien?
Daar heb je wel een punt. Vooral met betrekking tot Veerle. Ik denk dat een derde van de mensen alleen voor haar komt. We beginnen de show steeds zonder haar. Maar wanneer ze bij het derde liedje naar de microfoon komt, voel je als het ware een ontlading in de zaal. Ze brengt het echt. Wat een stem. Het is zo eerlijk en intens.
Ik denk er trouwens aan om in de toekomst mijn eigen liedjes te schrijven. Bij voorkeur in het Nederlands of in het Gents.
Dat dialect zou wel eens kunnen werken. De Stroatklinkers zijn zo een succesvolle band die bluegrass speelt in het Fries, in het noorden van Nederland.
Het is nog steeds een project, maar ik wil het zeker proberen.
In de film is er een scène die mij persoonlijk raakte, en misschien alleen mij: toen je het had over Tony Rice die zijn fantastische stem verloor. Je speelt vaak rollen die heel belastend en zelfs gevaarlijk zijn voor je stem. Ben je niet bang om ook je stem te verliezen? Het is immers je belangrijkste werkinstrument als acteur.
Dat is waar. Ik voel me op die manier verbonden met Tony Rice. Als je ziet hoe hij veranderd is, geeft me dat ook wel eens zorgen. Vroeger kon ik beter zingen dan nu. Maar dat gebeurt nu eenmaal wanneer je acteert. Je raakt compleet opgeslokt in je rol. Soms ben ik te diep gegaan. Je krijgt niet zo vaak de kans om een hoofdrol te spelen. Dus zelfs als het heel veeleisend is, weiger je het niet.
In een interview voor een Nederlandse krant werd mij eens gevraagd waarom we de 'verkeerde' muziek speelden. Ik hoor die mening ook wel eens in de folk muziekwereld.
Bluegrass heeft een verkeerde connotatie. Misschien vanwege hoe de bands er in de jaren '50 uitzagen. Ook de regio waar bluegrass vandaan komt en de religie schrikken mensen hier af. Maar er is niets mis met de muziek. Ik heb er alleszins geen probleem mee en ik denk dat mensen ook weten dat ik links en liberaal ben. Ik hou echt van bluegrass.
Wil je het theaterconcert graag zien maar heb je geen ticket kunnen bemachtigen? Geen nood: Davidsfonds Academie organiseert op zondag 30 april een dagevenement in het teken van The Broken Circle Breakdown en er zijn nog enkele tickets beschikbaar!
Ontdek de roots van bluegrass met Thierry Schoysman! Deze Rawhide-muzikant gidst je door de geschiedenis van het countrygenre en bereidt je muzikaal voor op The Broken Circle Breakdown. Na een boeiende lezing geniet je aansluitend van de voorstelling. Ben jij erbij? Afspraak op zondag 30 april in het Fakkeltheater in Antwerpen, van 13 tot ca. 17 uur. Klik hier voor meer info!
Ben je ten slotte ook benieuwd naar wat Lize Feryn en Roel Vanderstukken van The Broken Circle Breakdown vinden? Lees hier het interview!
