"Voorlezen werkt voor iedereen"
Een interview met Brenda Froyen
Voorleesweek: dé week in het jaar waarin we graag focussen op het belang en plezier van voorlezen. En wij niet als enige! Brenda Froyen is naast docent in de lerarenopleiding ook auteur van de Wifi-boeken én vurig voorstander van voorlezen voor iedereen. Wat dat juist betekent? Wij voelden haar aan de tand.
Tekst: Laura Huygen
Hoe kwam je op het idee om verhalen te schrijven rond je hond Wifi?
“Als schrijver zoek je vaak inspiratie in je eigen leven. Met een jonge hond en drie zonen in huis dienden die verhalen zich eigenlijk gewoon aan. (lacht) Onze hond doet weer wat en dat is dan de aanleiding. Het leuke aan Wifi en de broers is dat het allemaal losse verhalen zijn. Zo’n afgeronde, korte en grappige gehelen geven je als auteur succeservaringen. Mijn man zegt altijd dat ik te hard met mijn eigen mopjes lach. Dat is helemaal waar.” (lacht)
“Er zijn heel wat kinderen met leesmoeilijkheden en ze lezen ook minder dan vroeger. Voor hen is er maar een klein aanbod dat qua niveau goed is én dat inhoudelijk uitdagend en leuk is. Dat wilde ik graag aanboren zonder er een label op te plakken. Leuke, grappige verhalen voor alle leeftijden en niveaus. Dat vond ik belangrijk.”
Hoe doe je dat, een boek maken dat werkt voor iedereen?
“Ik ben nog geen gevestigd kinderboekenauteur, maar ik geloof wel dat je met een paar dingen kinderen aan het lezen kan krijgen. Die dingen zijn autonomie, betrokkenheid en competentie. Dat heb je nodig voor leesmotivatie. Autonomie betekent kinderen zelf het verhaal laten kiezen. Dat vond ik belangrijk, vandaar de losse verhalen in Wifi en de broers. Ook op competentie heb ik ingezet, door bijvoorbeeld meer herhaling in het boek te steken zonder dat het stilistisch vervelend is. Dat helpt kinderen bij woordherkenning. En de betrokkenheid, dat genereert de hond. Verhalen over honden doen wat met je. Dat merk ik aan de fijne reacties van lezer(tjes). We krijgen vaak fanmail, inclusief hondenkoekjes. Of wanneer kinderen met dyslexie me zeggen dat ze het boek al drie keer gelezen hebben. Geweldig!”
Hoe gaat Wifi om met zijn sterrenstatus?
“Laatst was ik op een school in Gent. Je wandelt die school binnen en je hoort langs alle kanten: Wifi, Wifi, Wifi! De hond stapt parmantig binnen en er staat een hele fanclub voor hem klaar. Ondertussen is hij ook de bekendste hond van Moerbeke! (lacht) En hij gaat goed om met de drukte. Op zo’n auteurslezing maak ik meestal een aai-rij. Dan gaan de kinderen achter elkaar staan, hun handen uitgestrekt, en dan gaat Wifi daar onderdoor. Zo krijgt hij een lange aai. Dat vinden de kinderen de max. Fantastisch, als Wifi de leesbevorderende, schrijfbevorderende hond is. Hij mag van mij.” (lacht)
En niet alleen je hond, maar ook je kinderen spelen een hoofdrol.
“Mijn kinderen lezen elk hoofdstuk. Als ik verkondig dat er weer eentje af is, gaan ze direct zitten lezen en geven ze feedback. Zij overdrijven altijd veel harder dan ik zou doen. (lacht) Het gaat er nu om spannen, want ze worden ouder. Het hoofdpersonage, onze Zen, is 10 jaar, de oudste 14. Zen vindt het nog altijd fantastisch. Maar hoe lang dat nog zo blijft… En ik kan ze niet laten groeien in het boek. Daarin moeten ze hun leeftijd behouden. Maar de personages gaan dingen doen die de jongens niet meer doen omdat ze groter worden. Ik weet nog niet hoe ik dat ga aanpakken. Er moet wat meer fantasie bij komen, maar dat heb ik gelukkig bij de vleet.” (lacht)
Wat betekent voorlezen voor jou?
“Voorleesmomenten associeer ik met momenten van verbinding en samenhorigheid. Het is jammer dat dat wegvalt wanneer kinderen leren lezen. Mensen denken dan soms: je kan nu zelf lezen, doe maar. Superjammer, want voorlezen is de sterkste vorm van leesbevordering. Daarnaast is voorlezen een vorm van onthaasting. Op een studiedag rond dyslexie vertelden ze dat voorlezen zes keer trager gaat dan zelf lezen. Dat is goed, dat dingen eens wat trager gaan. Het vraagt ook wat, naar iemand luisteren die voorleest. Enerzijds is het ontspannend, anderzijds moet je je wel een beetje inspannen, maar op een genietende manier. Het mooiste momentje van de dag, dat weet iedereen, dat is wanneer je voorleest. En mensen vinden dat fijn, gewoon luisteren, zelfs al doen ze ondertussen iets anders. Daarom is het zonde dat voorlezen geassocieerd wordt met jonge kinderen, want het werkt echt voor iedereen.”
Heb je zelf bepaalde voorleesrituelen?
“Ik geloof heel hard in leerkrachten die passie voor taal en voorlezen doorgeven. Voor het slapengaan is een klassieker. We deden vroeger ook een tijdje ‘Eclair ik-lees’. Op vrijdagavond waren de kinderen enthousiast om samen chips te eten en naar The Voice te kijken. We merkten dat het hen vooral om de gezelligheid ging. Ze associeerden The Voice met gezellig samenzijn, en dat associeerden ze minder met lezen. Toen voerden we ‘Eclair ik-lees’ in. We gingen eclairs halen, ik las hen eerst wat voor, ze lazen zelf een stukje en we sloten af met een gedicht. En ondertussen aten we pateekes. Zo associeerden ze (voor)lezen ook met dat gezellige en iets lekkers erbij. Het is moeilijker om een boek te kiezen dat ze allemaal interessant vinden, met hun verschillende leeftijden. Hoewel ik vaak pleit voor prentenboeken, ook voor volwassenen. Wij hebben in Vlaanderen sterke illustratoren en het is geweldig om met die beelden te werken. Mijn grote frustratie is de manier waarop er wordt gekeken naar prentenboeken. Alsof die alleen voor kinderen zijn. Nee, het zijn boeken die óók voor kinderen zijn, maar daarom geen kínderboeken. (lacht) Eergisteren kreeg ik een berichtje van een 59-jarige vrouw: ‘Hey Brenda, ik heb net Wifi gelezen. Heerlijk!’ (lacht) Dat is fantastisch natuurlijk. Ik hoop echt dat niet alleen kinderen het lezen of voorgelezen krijgen.”
Brenda’s voorleestips:
“Er zit veel verschil tussen voorlezers. Iedereen moet daar een beetje zijn stijl in vinden. Wat ik aan mijn studenten meegeef: de voorlezer heeft gigantisch veel vrijheid.”
- “Er staat veel in de tekst dat al aangeeft hoe je het kan voorlezen. Als er bijvoorbeeld ‘roepen’ staat, dan roep je. Dat is je regieaanwijzing.”
- “Als je een woord leest op een bepaalde manier kan je de betekenis al in dat woord leggen. Licht bijvoorbeeld, dat is een woord dat omhoog gaat als je het uitspreekt, vind ik.”
- “Denk na welk woord je benadrukt. ‘Ik ga NIET naar school’ is bijvoorbeeld een andere zin dan ‘IK ga niet naar school’. Zo krijgt een verhaal een andere kleur of wending.”
- “Het is anders om voor te lezen voor twee of drie kinderen of voor een hele klas. Daar moet je soms net iets meer voor doen om die bij je te houden.”
- “Kies een boek dat past bij het moment. Zo creëer je context voor kinderen.”
- “Als je als voorlezer zelf niet goed leest, is Luisterpuntbibliotheek een optie. Daar worden boeken ingelezen die je kan beluisteren samen met de kinderen. Je kan ervoor kiezen om de prenten of tekst in het boek wel te tonen. Zo heb je de combinatie van kijken en luisteren.”
- “De belangrijkste tip is dat je voorlezen authentiek moet zijn. Hoe je voorleest moet zo dicht mogelijk aanleunen bij wie je bent. Ik hou bijvoorbeeld van stemmetjes, maar als dat niet jouw ding is, is dat oké. Iedereen kan voorlezen, zolang je dicht bij jezelf blijft.”
De boeken van Brenda, 'Een jaar met Wifi' en 'Wifi en de broers', vind je te koop terug op www.davidsfonds.be/boeken
Zin in de Voorleesweek? Volg ons op Facebook en Instagram en geniet mee van onze heerlijke voorleesfilmpjes en -tips. Of doe hier mee aan onze winactie en win een exemplaar van 'Een jaar met Wifi'.
