Week van het Nederlands: wist-je-datjes
Week van het Nederlands! Dat betekent dat we het maar over één ding kunnen hebben en dat is natuurlijk onze prachtige taal. Hoe goed ken jij het Nederlands? Deze dingen wist je waarschijnlijk nog niet.
- Tekst: Laura Huygen
Ridderromans
In den beginne was er niets… Maar tijdens de middeleeuwen werd er wel meer opgeschreven in de volkstaal. Denk maar aan de ridderromans!
Wist je dat…
- het woord roman niet vergelijkbaar is met onze hedendaagse betekenis ervan. De ridderromans waren lange gedichten in de volkstaal, die in het begin Romaans was. Vandaar.
- zoals veel teksten in het Middelnederlands de ridderromans berijmd waren. Zo was het gemakkelijker om het verhaal na te vertellen. ‘Een kopje thee aan de zee’ onthoud je immers beter dan ‘een glas wijn op de oceaan’.
Enkele ridderromans die waarschijnlijk wel een belletje doen rinkelen: Karel ende Elegast, Ferguut, de Roman van Walewein, Lanceloet en Floris ende Blancefloer.
Heb je het meer voor moderne klassiekers dan oude ridderverhalen? Ontdek alles over de Vlaamse reuzen in onze cursus over de literaire canon op 3 oktober.
De geschiedenis van woorden
Over ridders gesproken… Wist je dat we het woord ‘schilderij’ te danken hebben aan deze helden in harnas? In veel talen werd het woord voor schilderij afgeleid van het Latijnse pictura, maar niet zo voor het Nederlands.
In 1270 verfde de scildere (of schilder) de wapens op de schilden van ridders, maar al snel ging hij ook plafonds, muren en kledij van afbeeldingen voorzien. In 1424, 150 jaar later, duikt het woord scilderie op: een schild dat met wapens beschilderd is. Het duurt wel nog tot 1617 voor onze hedendaagse definitie van een schilderij (geschilderde voorstelling op doek of paneel) zijn intrede doet.
Duik je graag nog dieper de geschiedenis in, dan is de cursus van Edward De Maesschalck over de geschiedenis van de Zuidelijke Nederlanden iets voor jou. Afspraak op 21 oktober.
Of ontdek de geschiedenis in de papieren versie via deze boeken.
Het langste woord
Waar we in het Nederlands goed in zijn? Samenstellingen! Net als in het Duits kan je in het Nederlands bijna oneindig veel woorden en voor- of achterzetsels aan elkaar plakken om nieuwe woorden te krijgen.
Wist je dat het langste Nederlandse woord maar liefst 60 letters telt? Het gaat om 'kindercarnavalsoptochtvoorbereidingswerkzaamhedencomitéleden', dat in 2011 door het Guinness World Records werd opgetekend als hét langste woord.
Dialect hier en daar
Wist je dat traditionele dialecten steeds minder begrepen en gesproken worden? Vooral jonge Vlamingen gebruiken dialect minder als omgangstaal, al blijken West-Vlamingen dialectvaster dan Vlamingen uit de andere provincies. Ook de ons omringende talen verliezen voor een stuk hun dialecten, daar is dat proces vaak zelfs al veel verder gevorderd.
Toch heeft dialect zijn charme. Denk maar aan liedteksten in het dialect. En wist je dat dialect bijdraagt aan de rijkdom van taal? Mensen die een dialect beheersen zijn in zekere zin sowieso tweetalig. Mooi! (Of zeggen we beter galjant, glad, ogelijk, pertig, pront of snel?)
Ga je graag een stapje verder? Zoek de grenzen van taal op met onze cursus over de taalgrens op maandag 17 oktober.
D of dt?
Wist je dat taal niet vastligt? Taal verandert voortdurend op elk vlak. Zo hoorde je vroeger bijvoorbeeld het onderscheid tussen de korte ei en lange ij in het Nederlands.
Het verschil tussen Middelnederlands en ons huidige Nederlands is dus gigantisch. Toen schreef men bijvoorbeeld alles fonetisch op, zoals hoe je het hoort. Dat veranderde in de vijftiende eeuw, toen de boekdrukkunst in gebruik kwam. Vanaf dan begon de strijd: iedereen had andere ideeën over het Nederlands en hoe dat neergepend moest worden. Welke spelling zou het halen?
Het werd de spelling van De Vries en Te Winkel (De grondbeginselen der Nederlandsche spelling. Ontwerp der spelling voor aanstaande Nederlandsch Woordenboek), die oorspronkelijk alleen bedoeld was voor het gebruik in een woordenboek, maar die we nu nog altijd (zij het in een aangepaste vorm) gebruiken, inclusief dt-regels.
Wist je dat je we hier ook enkele boeken over hebben? Nicoline Van der Sijs deelt graag haar Nederlandse kennis met je in 15 eeuwen Nederlandse taal en Wat gebeurt er in het Nederlands?
Wat gebeurt er in het Nederlands? - Naar het boek
15 eeuwen Nederlandse taal - Naar het boek
Taal is Toekomst
Of je nu standaardtaal spreekt of dialect, taal verbindt. Vlaanderen telt dan ook talrijke initiatieven die taal meer toegankelijk willen maken voor meer mensen. Denk maar aan luister- of brailleboeken voor slechtzienden. Of aan mensen die voorlezen aan anderstalige kinderen of minderbegaafden. Ken jij ook zulke initiatieven of heb je zelf een tof idee? Nomineer het dan voor de Taal is Toekomst-trofee, wie weet krijg jij dan de middelen om het verder uit te werken. Neem een kijkje op www.taalistoekomst.be.
Taal is Toekomst is een uitnodiging om het Nederlands beter te beheersen. Wie Nederlands kent of leert, krijgt de sleutel in handen naar onze gedeelde cultuur, geschiedenis, maar vooral onze gedeelde toekomst.
Wist je trouwens dat we een enquête organiseerden in het kader van Taal is Toekomst? Daaruit kwamen een paar interessante resultaten naar boven. Opvallend is dat we onszelf allemaal hoog inschatten als het gaat om Nederlands spreken en schrijven, terwijl we paradoxaal genoeg toch vinden dat de taal erop achteruitgaat. Springt ook in het oog: 8% van de Vlamingen heeft angst om Nederlands te schrijven. Benieuwd naar de rest? Je leest er alles over in Het Accent van september.
Lees het artikel in Het Accent
