"Festivals behoren tot de cultuur van de mens"
Rock Werchter, Tomorrowland, Pukkelpop, Dranouter, het Cactusfestival, de Gentse Feesten… Als er één ding is waar we in de zomer geen gebrek aan hebben, dan zijn het wel festivals. Dé plek waar mensen samen komen om van hun favoriete muziek en elkaar te genieten. Lode Verschueren organiseert al 40 jaar de Antilliaanse Feesten en weet er alles van.
Tekst: Laura Huygen - Foto: Leen Lauryssen
In 1975 werd voor het eerst Torhout-Werchter georganiseerd, het huidige Rock Werchter. Acht jaar later was het de beurt aan de Antilliaanse Feesten in Hoogstraten. “In die periode startten de meeste grote festivals”, vertelt Lode. “De wereld kwam stilaan open en er kwam ook een bredere interesse in muziek. Ik bracht van in het begin de populaire namen uit de Caribische regio die we hier niet kennen, en het publiek volgde. Ook de pers was zeer geïnteresseerd in de festivalcultuur in Vlaanderen. Elk weekend was er wel iets dat de aandacht trok, iets kleins bestond amper. Wij werden bij de middelgrote festivals gerekend. We zijn nog steeds even groot, maar nu rekent men ons bij de kleine festivals. Er zijn mastodonten in de plaats gekomen. Nu kan je niet meer zeggen: ik ga even een festival organiseren.”
Het begint aan de toog
“Ik kon geen muziek spelen, maar was zeer onder de indruk van dat wereldje van de rockmuziek toen ik zeventien was, onder andere door Woodstock. Het was zo’n beetje de filosofische start van mijn leven. Ik wist niet wat ik wilde doen, maar muziek kwam altijd terug", zegt Lode. "Daarnaast ging ik veel uit. Het was quasi de enige manier om gelijkgestemden te ontmoeten, in de jeugdclub of in jongeren- en muziekcafés. In 1982 richtte ik zelf jeugdcafé Cahier op in Hoogstraten, samen met vrienden. Dat bestaat nog en daar ben ik heel fier op. En eigenlijk zijn daar ook de Antilliaanse Feesten ontstaan, aan de toog. We babbelden over het geweldige Griekse feest dat ik georganiseerd had en wat we het jaar daarop zouden doen. Een maat vroeg me mee naar Rotterdam, want hij kende er wat groepen uit de Nederlandse Antillen. Ik ging mee en er ging een wereld voor me open.”
"Nu kan je niet meer zeggen: ik ga even een festival organiseren"
“Die beginjaren waren een echte ontdekkingstocht voor mij. Het Caraïbische gebied is een kluwen van landen en eilanden, met Frans, Engels en Spaans als veelgesproken talen. Colombia, Venezuela, Suriname, Jamaica, Cuba… Op elk eiland ontwikkelde men een eigen muziekstijl. Er is wel kruisbestuiving, maar niet veel, want de eilanden liggen cultureel afgezonderd van elkaar. Je bent jaren bezig je daarin te verdiepen.”
De echte festivalsfeer
Als je aan Lode vraagt naar de spirit van een goed festival, antwoordt hij meteen: “Daar kan ik lang over filosoferen.” Maar even serieus.
“Een goed festival voel je een week nadien nog. Die overweldigende ervaring is niet weg uit je hoofd. Al die mensen, al die optredens, dat is mindblowing. Dat schudt mensen door elkaar”, vindt Lode. "En het draait om het samenzijn. Op een festival kom je samen met mensen die allemaal in hetzelfde verhaal geloven. Want een goed festival vertelt een verhaal. Dat is zoals een goed merk. Een festival geeft even een gevoel van hoe de wereld er ideaal gezien uitziet. Zoals de Efteling: je wandelt met je kinderen door het sprookjesbos en als je thuiskomt zeg je: ‘zo zou het leven elke dag moeten zijn’. Dat is wat een festival moet zijn. Je komt terug thuis met een gevoel van verbondenheid. Dat is natuurlijk utopisch, maar ik vind dat wel de rol van een muziekfestival. Gelukkig is Caraïbische muziek bedoeld om mensen in een goede stemming te brengen en hen te doen dansen.”
"Op een festival kom je samen met mensen die in hetzelfde verhaal geloven"
“En ik vind het ook belangrijk om bepaalde waarden in festivals te behouden, de samenwerking met vrijwilligers bijvoorbeeld. Respect is het grote sleutelwoord. Ze mogen niet gefrustreerd achterblijven, zich een arbeider of werknemer voelen in een megabedrijf. Ze moeten het gevoel hebben dat ze aan iets fantastisch bouwen, en er zelf ook van genieten. Wij drijven nog steeds op dat enthousiasme en de participatie van lokale verenigingen. Dat is de ruggengraat van het festival. In Vlaanderen zijn er gelukkig nog veel festivals die die spirit behouden, maar ze geraken in de minderheid. Iedereen denkt nu dat hij een electronic dance music festival moet organiseren, maar zijn dat nog wel festivals? Draait het nog om muziek? Ik durf hardop te zeggen: ik vind van niet.”
Over de grenzen heen
Of festivals deel uitmaken van de Vlaamse cultuur? “Festivals behoren tot de cultuur van de mens. Ik hou niet van het afbakenen van culturele identiteiten”, zegt Lode stellig. “Een Cubaanse groep kondig ik zo aan omwille van de muziek. Ik heb de Antilliaanse Feesten nooit als Vlaams of Belgisch festival willen profileren, wel als een muziekfestival dat uniek is in de wereld. Alle culturele, populaire muziek uit de Caraïben op één evenement samenbrengen, dat gebeurt zelfs in de Caraïben niet. Een Cubaan kent niks van de muziek uit Haïti. En een Colombiaan kent niets van muziek uit Trinidad. Terwijl het wel mooi om zien is, als je al die verschillende identiteiten en culturele muziekvormen samenbrengt. Soms gebeuren er dingen op het podium… Dat de zanger van de ene groep bij de zanger van een andere groep mee op het podium komt en ze samen spelen, hoewel ze elkaars muziek niet kennen.”
"Het is mooi om te zien, wanneer je die verschillende identiteiten en culturele muziekvormen samenbrengt"
Hoewel Lode niet houdt van het afbakenen van culturele identiteiten, dankt hij wel veel aan zijn nationaliteit. “De wereld is veranderd, maar wat ik doe blijft hetzelfde: de goede muziek van ginder naar hier brengen. Mensen vragen me wel eens ‘hoe is het mogelijk dat je dat doet als Belg?’ Als ik geen Belg was, had ik dit niet gekund. We zitten in het centrum van Europa met Brussel als Europese hoofdstad. Door die centrale ligging hebben we een open blik. En we weten dat we onze talen moeten kennen als we iets in de wereld willen betekenen. Ik spreek zelf Frans, Engels en Spaans – de drie talen van de Caraïben – en wat Duits en Grieks. Wij Belgen weten: zonder taal kom je er niet. We zijn bescheiden. We kijken rond en zeggen ‘potverdomme, interessant’. Dat is de reden waarom ik een festival rond Caraïbische muziek kon organiseren. En het speelde ook mee bij het ontstaan van festivals hier.”
Met het jaarthema Trots in Vlaanderen zet Davidsfonds cultuur in heel Vlaanderen en Brussel in de kijker. Ontdek binnenkort alle activiteiten binnen het jaarthema in de activiteitenkalender op onze website.
