Op 4 april is het Pasen. Voor de ene het moment om eindelijk zo veel chocolade te eten als hij of zij wil, voor de andere een dag van bezinning en ontmoeting. Want Pasen blijft het belangrijkste christelijke feest van het liturgische jaar. Wie zich vooral focust op het rapen van paaseitjes zal zijn omgeving eerder een vrolijk Pasen wensen, terwijl anderen bewust kiezen voor Zalig Pasen. Maar wat wensen we elkaar nu het meest? En zijn er verschillen tussen België en Nederland? Miet Ooms, taalliefhebber en columniste van vrttaal.net, zocht het uit.*
Zalig of vrolijk?
Miet: “Hier in Vlaanderen wensen we elkaar een zalig kerstfeest, een zalige Pasen en in mindere mate een zalig eindjaar. In Nederland gebeurt dat veel minder. Hoe dat komt? Om te beginnen is een wens met ‘zalig’ typisch iets voor rooms-katholieken. Protestanten doen niet aan ‘zalig’. Vandaar dus dat die wensen in heel Vlaanderen heel gewoon zijn, maar in Nederland beperkt blijven tot de overwegend katholieke provincies: Noord-Brabant en Limburg. En daar zijn ze inderdaad door de ontkerkelijking op hun retour.”
In Vlaanderen maakt het dus allemaal niet zoveel uit?
Miet: “Niemand zal denken dat je een overtuigde kerkganger bent, alleen omdat je je naasten een zalig Pasen wenst. Het woord ‘zalig’ heeft die exclusieve band met religieuze tradities hier al lang niet meer. Het bewijs? Spits je oren maar eens als je vrienden vol enthousiasme vertellen over hun laatste vakantie, over hun geweldige restaurantbezoek, over dat ene concert waar ze zo naar hadden uitgekeken of over die fijne rustige wandeling in de natuur. Wedden dat het woord ‘zalig’ binnen de kortste keren valt?”
“We ‘zaligen’ er lustig op los hier in België. Muziek, onze vrienden, uitstapjes, humor, rust of net drukte, alles waar we van genieten is zalig. Daar horen feesten dus ook bij. En ja, ook Nederlanders hebben het wel eens over een zalig tochtje of een zalig wijntje. Maar het is opvallend minder vaak, in het noorden noemen ze leuke dingen liever ‘heerlijk’.”
*Lees de volledige column van Miet hier.
Over Miet Ooms Miet Ooms is vertaler, taalcolumnist en auteur van het boek Buurtaal. Praktische gids voor het Nederlands en België en Nederland. Op haar website taalverhalen.be brengt ze de variatie in het Nederlands in kaart.
Wist je dat …
… het woord Pasen de meervoudsvorm is van pasch of paesch? Het is een meervoud omdat het over meerdere dagen wordt gevierd. Het is ontleend aan christelijk Latijn pascha, een ontlening aan het Grieks Páscha (Πάσχα), dat weer ontleend is aan Aramees Paskha (פסחא), verwant met Hebreeuws Pesach (פֶּסַח), het feest van de uittocht uit Egypte.
… het concilie van Nicea in 325 bepaalde dat Pasen moest worden gevierd op de zondag na de eerste volle maan in de lente? In 1582 voerde paus Gregorius XIII een kalenderhervorming door, die door de orthodoxe kerken niet werd gevolgd. De orthodoxe kerken, zoals de Russisch-orthodoxe kerk (maar niet de Grieks-orthodoxe kerk), bleven de juliaanse kalender volgen in plaats van de gregoriaanse kalender, waardoor het begin van de lente, en dus ook de paasdatum, op verschillende dagen valt. Om de zoveel jaar valt de paasdatum van de westerse kerken samen met die van de orthodoxe kerken. In de westerse kerken worden, volgens de regel van het kerkelijke/ecclesiastische Pasen, 21 maart gehanteerd als start van de lente. Ook als de volle maan op 21 maart valt, wordt Pasen op de zondag na de eerste volle maan in de lente gevierd. Daardoor kan het christelijke paasfeest in de westelijke kerken in een periode van 35 dagen vallen, van 22 maart tot en met 25 april.
… Paaseieren eten heeft te maken met de vasten? Tijdens deze weken van onthouding mocht niemand eieren eten, maar de kippen waren na de wintertijd net opnieuw aan de leg en dus niet meer te stoppen. Op het einde van de vasten waren er zo veel eieren over, dat ze op tijd gekookt moesten worden om niet te bederven. En zo werd het een traditie om met Pasen (beschilderde) hardgekookte eieren te eten. In de Germaanse traditie staan de haas en de eieren ook symbool voor vruchtbaarheid en nieuw leven.
… de uitdrukking ‘vijgen na Pasen’ ook ontstaan is door de vasten? Gedroogde vijgen werden honderden jaren geleden al geïmporteerd en waren een lekkernij tijdens de vasten die niet op de lijst van verboden voedingsmiddelen stonden. Vijgen die na de vasten – en dus na Pasen – arriveerden, hadden niet meer dezelfde aantrekkingskracht en waren dus overbodig.
Bronnen: vrttaal.net, wikipedia
