Toast Literair: Vlaamse literatuur in binnen- én buitenland
Toast Literair, het grootste literaire ontbijt van Vlaanderen, vindt dit jaar voor de negende keer plaats op zondag 20 januari 2019. Op zo’n 200 plekken kun je genieten van een boeiende literaire activiteit bij een heerlijk ontbijt of aperitief. Er staan die dag een heleboel bekende auteurs op het podium. Auteurs van wie het werk vaak veel verder reikt dan we denken dankzij de buitenlandse vertalingen van hun werk. Daarom laten we een van die vertalers aan het woord.
Tekst: Lotte De Snijder
Jelica Novaković-Lopušina (1955) is professor Nederlandse taalkunde, letterkunde en cultuur aan de letterenfaculteit in Belgrado in Servië. Ze vertaalde werk van onder andere Hubert Lampo, Willem Elsschot, Dimitri Verhulst, Peter Terrin en Hugo Claus naar het Servisch.
Waar komt je liefde voor het Nederlands vandaan?
“Als kind heb ik tien jaar in Den Haag gewoond, omdat mijn vader diplomaat was. Ik was nog geen vier jaar oud toen ik naar Nederland kwam. Ik ben er ook naar school gegaan. Nederlands heb ik verder ook geleerd van onze hospita, tante Truus, die ik ‘geadopteerd’ heb als mijn plaatsvervangende oma. Mijn liefde voor het Nederlands is moeilijk uit te leggen. Net als geur houdt taal herinneringen vast. Om in contact te blijven met dat Nederlandse verleden ben ik na mijn studie Duits in Belgrado op een Nederlands thema gepromoveerd. Uiteindelijk heb ik er ook de Vakgroep Neerlandistiek uit de grond gestampt – de eerste in het toenmalige Joegoslavië.”
Wat is je lievelingswoord?
“Inmiddels is het al een beetje banaal geworden om ‘goesting’ te noemen, maar ik vind dat inderdaad een lekker woord. Ik hou ook van woorden als ‘verdonkeremanen’ of ‘orewoet’. Ik vertaalde al heel veel mooie zinnen, maar deze van Nescio bleef me het meeste bij: Je moest zoo maar stilletjes blijven zitten te verlangen zonder te weten waarnaar.”
Wat is je favoriete Vlaamse boek?
“Als lezer heb ik erg genoten van De komst van Joachim Stiller (Lampo), Het reservaat (Ruyslinck), Het verdriet van België (Claus) en Steden (Hertmans). Als vertaler vooral van De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst. En poëzie zou ik ook niet buiten beschouwing willen laten. Hadewych, Anton van Wilderode, Paul Snoek, Charles Ducal, Luuk Gruwez …”
Net als geur houdt taal herinneringen vast
Wat is moeilijk te vertalen uit het Nederlands?
“Korte, alledaagse zinnen. Een gewone koffiekan is al onvertaalbaar omdat de koffieculturen zo verschillen. Toch zijn er ook wel overeenkomsten tussen de Vlaamse en Servische cultuur – ik denk aan maatschappelijke betrokkenheid. Het verdriet van België, bijvoorbeeld, heeft in Servië heel goede recensies gehad omdat het thema zo herkenbaar is.”
Hoe bekend zijn Vlaamse schrijvers in Servië?
“De enigen die ook voor de oprichting van de Vakgroep Neerlandistiek enige bekendheid genoten, waren Streuvels en Timmermans, dankzij vertalingen uit het Duits. Na dertig jaar inzet van de Vakgroep kan ons leespubliek kennismaken met een groot aantal Vlaamse schrijvers, zowel oudere als moderne. Maar de weg van het Vlaamse boek naar een breder leespubliek verloopt nog steeds moeizaam. Ik heb wel een prachtige ervaring meegemaakt: de Servische auteur Zoran Penevski heeft een roman geschreven met als titel Vlaamse slaapwandelaar, waarin hij personages heeft verwerkt uit vertalingen van Vlaamse literatuur.”
Welk Vlaams boek zou je graag nog vertalen?
“Villa des Roses van Elsschot.”
Omdat we tijdens Toast Literair ook brunchen: wat is je favoriete ontbijt?
“Ik ontbijt meestal vrij sober, maar laat ik er nu iets heel feestelijks van maken: blini met gerookte zalm en kaviaar!”
© Campagnebeeld: Gudrun Makelberge
___
Op zondag 20 januari 2019 kun je bij Davidsfonds Brasschaat naar een lezing van Kevin Absillis over het leven en werk van Hugo Claus. Bekijk nu het programma.
Tijdens Toast Literair vinden er in heel Vlaanderen en Brussel nog een heleboel andere literaire activiteiten plaats. Ontdek ze hier.
Ben je benieuwd naar de verhalen van andere vertalers? De Duitser Ilja Braun, de Turkse Gül Özlen en de Japanse Saki Nagayame vertellen graag over hun liefde voor onze taal en literatuur. Lees nu het volledige artikel.
