Boekentip uit de Davidsfonds Cultuurgids: ‘Nicolaes Cleynaerts’
Heb je de nieuwe Davidsfonds Cultuurgids al gezien? Je vindt er meer dan 200 boeken en cd’s in waarmee je de Davidsfonds Cultuurkaart kunt aanvragen om een jaar lang voordelig van cultuur te genieten. In de gids lichten we 5 toppers uit, 5 absolute pareltjes die je niet mag missen. Ook op deze blog zetten we die graag in de kijker. Joris Tulkens vertelt honderduit over zijn historische roman Nicolaes Cleynaerts.
Tekst: Lotte De Snijder
Nicolaes Cleynaerts, een 16de-eeuwse theoloog, humanist, pedagoog en talenliefhebber, toont buitengewoon veel interesse voor de moslimcultuur. Hij trekt naar Spanje om Arabisch te leren en ontmoet een geleerde moslimslaaf die hem inwijdt in de geheimen van de Koran. Vanaf dat moment droomt Cleynaerts ervan om moslims en christenen dichter bij elkaar te brengen en hij reist naar Marokko om er anderhalf jaar tussen de moslims te leven. Zo gaat hij regelrecht in tegen de tijdgeest, die de kloof tussen de christelijke en de islamitische wereld groter maakte.
Knack over de eerste editie van Christenhond tussen moslims
“Joris Tulkens rehabiliteert in een intrigerende historische roman deze eigenzinnige humanist, die tot in Marokko op beschavingsmissie trok. Dankzij De schaduw van Erasmus wisten we al dat Tulkens het werk van de veelzijdige Rotterdamse geleerde in het juiste historische perspectief kon plaatsen. Maar zijn relaas van het avontuurlijke leven van Nicolaus Clenardus is pas écht een revelatie en een heuse eyeopener.”
Wat heeft Joris zelf over de roman te vertellen?
VERBLUFFEND VERHAAL
“Ik maakte voor het eerst kennis met Nicolaes Cleynaerts via Geschiedenis van Diest van Michel van der Eycken. Meester Klaas krijgt daarin een halve bladzijde, maar dat was voor mij genoeg om grote ogen te trekken. Een 16de-eeuwse Diestenaar, een theoloog die uitstekend Arabisch sprak en schreef, bekend was in heel Europa voor zijn Griekse en Hebreeuwse Spraakkunsten, een wereldreiziger die meer dan anderhalf jaar in Fès tussen de moslims had geleefd en gewerkt, dat moet een bijzonder iemand zijn geweest. Samen met enkele vrienden besloten we van 1993 een herdenkingsjaar te maken. Cleynaerts was toen precies vijfhonderd jaar geleden geboren.”
MEESLEPEND MANIFEST
Om zijn historische roman te kunnen schrijven, deed Tulkens ook heel wat opzoekingswerk. “Binnen de academische wereld is Cleynaerts beter bekend onder zijn Latijnse naam, Nicolaus Clenardus. Er zijn nogal wat studies over hem verschenen en Cleynaerts zelf heeft vanuit het zuiden een zestigtal zeer leesbare en af en toe bijzonder grappige brieven geschreven over zijn avonturen in Spanje, Portugal en Marokko. Daaronder ook een manifest, gericht aan de christenen van zijn tijd, waarin hij pleit voor een dialoog met de moslims. Die brieven en dat manifest waren voor mij gesneden koek. Het waren gegevens uit de eerste hand, maar ik heb ze verder aangevuld met een rondreis in het zuiden, waarbij ik zowat alle plaatsen bezocht waar Cleynaerts was geweest.”
De uitspraken van Nicolaes Cleynaerts zijn geen 16de-eeuwse onzin, ze zijn brandend actueel.
PERSONA NON GRATA
“Tijdens mijn onderzoek deed ik ook nogal wat verrassende ontdekkingen. Om te beginnen werd zijn Griekse Spraakkunst in de eeuwen na zijn dood op meer dan 500.000 exemplaren verspreid in heel Europa, een onthutsend aantal. Cleynaerts werd naar het zuiden ‘ontvoerd’ door Hernando Colón, de zoon van Christoffel Columbus. Hij kreeg een benoeming aan de Universiteit van Salamanca en werkte daarna gedurende vier jaar aan het Portugese hof. Zijn invloed op het Portugese humanisme wordt erkend in de tweedelige studie O Renascimento em Portugal, helemaal gewijd aan onze Cleynaerts. Verder verbleef hij lange tijd in het Alhambra en ten slotte stak hij over naar Fès, om daar met de moslims te overleggen. Het liep slecht af. De grootste verrassing beleefde ik toen er ook Arabische bronnen boven water kwamen, waarin werd beweerd dat Cleynaerts ‘op zoek was naar de waarheid, dat hij huilde bij het lezen van de Koran en dat hij een bekering overwoog’. Volgens diezelfde bronnen zou hij na zijn terugkeer uit Fès in Spanje zijn vervolgd voor zijn Arabische sympathieën. Dat was overigens het dieptepunt in Cleynaerts’ leven: mislukt in Fès, persona non grata in Portugal, verdacht in Spanje en geen geld meer om naar huis te gaan. Hij stierf en werd begraven in het Alhambra.”
BRANDEND ACTUEEL
Het is duidelijk dat Tulkens een bijzonder levensverhaal opnieuw tot leven gebracht heeft. Maar wat wil hij dat je als lezer nu echt onthoudt als het boek uit is? “Cleynaerts’ vriendschap met Kharuf al-Tunisi, de moslimslaaf die hem inwijdde in de Koran, was oprecht. Cleynaerts was een man van de dialoog, meer nog, hij was in mijn ogen een actieve pluralist avant-la-lettre. Hij was van mening dat het niet voldoende is om elkaar passief te tolereren. Volgens hem moeten we actief naar manieren zoeken om de afstand te overbruggen. Pas dan wordt de uitwisseling van ideeën vruchtbaar. Zulke uitspraken zijn geen 16de-eeuwse onzin, ze zijn brandend actueel.”
Toen de tweede druk van het boek verscheen, heeft Tulkens de Arabische gegevens die intussen opgedoken waren, verwerkt in de nieuwe versie. Voor deze herdruk heeft Tulkens het leven van Cleynaerts in Leuven wat ingekort, hij legde hier en daar andere accenten en schrapte enkele stukken om de lectuur nog vlotter te laten verlopen. Het resultaat is een meeslepende historische roman die brandend actueel is.
—–
Alle info over het boek vind je hier.
Ontdek ook de andere toppers uit de Davidsfonds Cultuurgids:
- Propaganda in België, waarin Paul Van Damme glashelder uitlegt hoe propaganda werkt aan de hand van tien universele technieken.
- Heiligen en tradities, het tweede deel in de reeks van Hans Geybels over religieuze volkstradities.
- Het is een ander jaar, waarin Marjan Meganck heel open en eerlijk verslag uitbrengt over leven met kanker.
- De vogel in mijn haar, een prentboek van Karl van den Broeck en zijn negenjarige petekind Sofie Wittebolle.
Doorblader of download hier de Cultuurgids voor meer dan 200 boeiende boeken.
