Vlaamse Meester vanuit een ander perspectief in ‘Rubens, de musical’
Benieuwd naar het meeslepende levensverhaal van de grote Vlaamse schilder Rubens? Dan is het de moeite om te gaan kijken naar Rubens, de musical die op 17 augustus 2018 in première gaat: in het feeërieke kader van het Kasteel van Westerlo geniet je van een musical met topacteur Jan Schepens als Rubens. Als je nu denkt, ‘Rubens? In een musical?’, dan moet je vooral verder lezen. Luc Stevens, de regisseur van het topspektakel, geeft tekst en uitleg.
Beeld: © Sophie Peirsman
Een musical rond de figuur van Rubens lijkt me geen evidentie. Waarom kozen jullie toch voor de Vlaamse schilder als musicalfiguur?
“Ik moet toegeven, ik twijfelde ook eerst of het leven van Rubens wel interessant genoeg zou zijn. Maar toen begon ik me te verdiepen in zijn werk en leven en ontdekte ik al snel dat hij straffe dingen deed. Rubens was een belangrijk figuur in de diplomatieke wereld en als kunstenaar: hij schilderde voor verschillende koningshuizen en startte een atelier als rijkste figuur van Antwerpen. Zijn persoonlijke leven kende ook verschillende omwentelingen: zo verloor hij zijn vrouw en dochter aan de pest, hertrouwde op 53-jarige leeftijd en kreeg daarna nog vijf kinderen. Dat alles maakt van Rubens een erg interessante figuur.
Daarnaast is het brengen van historische spektakels rond geschiedkundige figuren het concept van Historalia. Eerder brachten we musicals rond Marie-Antoinette, de Merodes, Albert I met Lucas Van den Eynde … Maar nu dachten we dus aan een totaal andere figuur, maar iemand die ook heel belangrijk is voor België. Bovendien loopt Antwerpen Barok 2018. Rubens inspireert van juni 2018 tot begin 2019, en dan gaat er sowieso heel wat aandacht naar Rubens. En we werken ook nauw samen met het Rubenshuis in Antwerpen.”
Zijn vrouw en dochter stierven aan de pest, waarna Rubens aan de slag ging in de diplomatie. Maar in die wereld geraakte hij gefrustreerd en heeft hij zich opnieuw teruggetrokken in zijn kasteel en de natuur. Dat zie je ook in zijn werken.
Hoe zijn de teksten en het script voor de musical tot stand gekomen?
“Ik heb de teksten geschreven op basis van verschillende gesprekken, lectuur, en de samenwerking met de archivaris van het Rubenshuis en het Rubenshuis zelf. Glenn Desmedt schreef de libretto’s. Voor de teksten liet me omringen door verschillende mensen en geschiedkundigen, want het verhaal moet kloppen. Zelf las ik ook heel veel boeken, artikels en brieven van Rubens om in zijn huid te kruipen. Ik bracht daarnaast veel tijd door in het Rubenshuis en in het atelier van de schilder.
Het verloop van Rubens’ leven is dus historisch correct. Soms gebruiken we wel een fictief figuur tijdens de musical, maar die staat los van onze Vlaamse Meester. Zelfs de kostuums zijn authentiek. Marnik Baert, de ontwerper, en Simon de Merode, initiatiefnemer achter Historalia, wilden dat alles klopt.”
Zal je dankzij de musical veel bijleren over Rubens als kunstenaar en diplomaat? Of eerder als persoon?
“Je zal zowel de professionele als persoonlijke kant van Rubens leren kennen: die twee levens lopen door elkaar. Zijn vrouw en dochter stierven aan de pest, waarna hij aan de slag ging in de diplomatie. Maar in die wereld geraakte hij gefrustreerd en heeft hij zich opnieuw teruggetrokken in zijn kasteel en de natuur. Dat zie je ook in zijn werken.
Bovendien leer je als toeschouwer ook veel uit de gesprekken die Rubens voerde met Caravaggio. Rubens heeft erg veel geleerd van de Italiaanse kunstschilder, hij oefende een grote invloed op hem uit. Zo krijg je, naast inzicht in het werk van Rubens, ook een kijk op het werk en leven van Caravaggio. Hij stierf bijvoorbeeld in pure armoede en was een schooier. Dat staat in schril contrast met Rubens die stierf in rijkdom. Hij was een goeie diplomaat en ook als schilder heeft hij geluk gehad: de ravage na de Beeldenstorm was voor hem een zegen. De katholieke kerken hervonden hun artistieke waarde en gaven veel grote opdrachten aan Rubens. Hij kreeg dus veel werk en toen zijn zijn hoogtijdagen begonnen. Niet alleen hier, maar ook in het buitenland: verschillende koningen en koningshuizen vroegen hem voor hun portretten.”
Worden zijn schilderijen verwerkt in het stuk?
“Zeker, die spelen een prominente rol. We werken daarvoor met een led-muur van 50 meter lang. Op die manier komen de werken echt tot bij de toeschouwers. We lichten verschillende werken uit, zoomen in … Zo kan je goed zien hoe Rubens werkte. Je leert dus ook iets over Rubens als schilder. Want bij Historalia zijn kunst en cultuur ook belangrijk. De musical mag niet alleen draaien rond amusement, we willen ook cultuur meegeven op een unieke historische locatie.”
Rubens hertrouwde op 53-jarige leeftijd met zijn 16-jarige nicht Hélène Fourment, die hij ook naakt schilderde. Komen die schilderijen en dat huwelijk ook aan bod in de musical?
“Natuurlijk. Nu zouden ze Rubens opsluiten mocht hij trouwen met zijn jongere nicht. Maar je moet dat in de context zien: toen was dat normaal, de mensen leefden veel minder lang. Het huwelijk komt wel sowieso aan bod – ze was ook vaak zijn muze – maar we beklemtonen niet dat Hélène zijn 16-jarige nicht was. Hij heeft ze inderdaad ook naakt geschilderd, maar ik probeer er wel subtiel mee omgaan. Het blijft een familievoorstelling.” (lacht)
Wie Rubens zegt, zegt barok. Geldt dat ook voor de muziek tijdens de musical? En waarop zijn de liedjesteksten gebaseerd?
“Het muziekgenre schommelt tussen barok en musical. Het is geen lichte muziek zoals in de meeste musicals, maar de muziek is wel van een hoog niveau en we hebben de beste stemmen. Toch is het ook niet te klassiek. Het moet toegankelijk zijn en tenslotte blijft het een musical.
Daarnaast is de muziek, geschreven door Sam Gevers, gebaseerd op zijn persoonlijk en professioneel leven. De muziek loopt bijna constant door, er wordt continu gezongen en gespeeld. En aangezien zijn professioneel en persoonlijk leven elkaar voortdurend kruisen, gaat de muziek over beide aspecten van zijn leven.”
[lees verder onder de foto]
Wat is uw favoriete stuk tijdens de musical?
“De scène met Rubens als leerling in een Latijnse school vind ik erg leuk. Dan zingen de leerkrachten en leerlingen een Latijns lied. Daarin zegt iedereen hem dat hij diplomaat moet worden. Maar ’s avonds gaat Rubens gewoon schilderen in het kleine atelier van een schooier. Hij zegt simpelweg: “Nee, ik wil schilderen. Want dat is mijn passie.” Ook de scènes in het atelier van Rubens zullen voor veel ambiance zorgen. Hij had ruim 30 schilders in dienst in zijn atelier en dat is leuk om in scène te brengen. Daarnaast doet de musicalschool van Tilburg ook mee. Er zullen dus altijd veel acteurs en zangers op het podium staan. Er is dans, choreo, zang … alles. Samen met die led-muur wordt het zeker en vast een visueel spektakel. Bovendien staat het podium nu meer op de oever, op pontons, en zo zal er meer betrokkenheid en intimiteit zijn met de toeschouwers. En het live-orkest van 15 mensen brengt de muziek op het water. Dat maakt alles nog indrukwekkender.”
Dat is al heel wat. Zijn er nog andere aspecten die van Rubens, de musical een niet te missen spektakel maken?
“Zeker. Het wordt gewoon een totaalbeleving. Vooraleer de musical begint, wandelen de toeschouwers binnen in een echt Rubensdorp met een 12-tal huisjes en 50 acteurs. Alle voorgevels van de straat van Rubens zijn er. Als de mensen iets willen drinken, kunnen ze terecht in een transparante tent. Vóór die tent zie je het gewone volk, en dóór de tent, door het transparante zeil, zie je de adel en de schilders. De toeschouwer wordt dus volledig ondergedompeld in de wereld van Rubens. En dat werkt ook, de bezoekers vinden dat leuk. Het is een meerwaarde, een beetje zoals Tomorrowland.” (lacht)
Om mooi af te ronden: wat blijft u het meeste bij uit het leven van Rubens?
“Het mooiste aan Rubens’ leven is dat hij op het einde van zijn leven de puurheid, de essentie van het leven inziet. Tijdens zijn carrière wilde hij de grootste zijn, zowel in de diplomatie als in de kunstwereld, maar op het einde kwam hij tot het inzicht dat dat niet het belangrijkste is. De essentie zit niet in het grote, maar in het kleine: in de liefde, familie en de natuur. In het pure, dus. Dat vind ik het schoonste aan Rubens, en dat is ook mijn filosofie.”
[meer info onder de fotocollage]
___
Tot 2020 richten verschillende Vlaamse kunstinstellingen de schijnwerpers op de Vlaamse Meesters naar aanleiding van de heropening van het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen, Bruegel die 450 jaar overleden is en de restauratie en terugkeer van het Lam Gods naar de Sint-Baafskathedraal in Gent. Ook Davidsfonds doet mee met verschillende evenementen, cursussen en reizen in het spoor van de Vlaamse Meesters. > Ontdek hier meer
Met de Davidsfonds Cultuurkaart krijg je 10% korting (41,35 i.p.v. 45,95 euro), topplaatsen en een gratis programmaboekje per persoon voor de voorstelling op dinsdag 28 augustus 2018 om 20.45 uur in Kasteel de Merode (Westerlo). > Klik hier voor meer info.
Daarnaast is er ook een zomercursus bij Rubens, de musical op vrijdag 17 augustus. Bert Watteeuw van het Rubenianum geeft een inleidende lezing over het leven en de stijlevolutie van Rubens. Gouden plaatsen en lezing door Bert Watteeuw van het Rubenianum op vrijdag 17 augustus. > Klik hier om in te schrijven.
